DIETA BEZGLUTENOWA WPROWADZONA BEZ BADAŃ W KIERUNKU CELIAKII MOŻE WYRZĄDZIĆ DUŻĄ KRZYWDĘ.

Dlaczego to takie ważne?

Gluten w żywieniu nie jest niezbędny, ale jest powszechnie obecny i może powodować celiakię, gdy chemy z niego zrezygnować, w szczgólności u dziecka, jesteśmy zobowiązani do zrobienia tego odpowiedzianie.

Statystycznie 1 człowiek na 100 osób choruje na celiakię. W przypadku celiakii dieta bezglutenowa musi być bardzo restrykcyjnie przestrzegana. Produkty muszą być opisane jako bezglutenowe, co oznacza, że w których zawartość glutenu nie przekracza 20ppm (20 mg na kg, według ustaleń FAO/WHO) i oznaczone sią międzynarodowym znakiem przekreślonego kłosa.

Jeśli w domu jest spożywany gluten przez innych domowników – nie możemy mówić o zachowaniu diety bezglutenowej, bo dochodzi do:

- używania wspólnych garnków, sztućców, desek do krojenia,

- pylenia mąki glutenowej i zanieczyszczania powierzchni do przygotowywania żywności, zanieczyszczania żywności bezglutenowej

- picia ze wspólnych naczyń (osoba jedząca gluten pije z kubeczka dziecka, które nie powinno spożywać glutenu)

- podawania żywności bezglutenowej osobie na diecie przez osobę, która dotykała żywności glutenowej

Rodzice i opiekunowie dzieci ze stwierdzoną celiakią lepiej znają i rozumieją proces chorobowy toczący się w organizmie dziecka. Odpowiedzialnie zachowują sami i dopilnowują w środowisku by inni również zachowywali standardy diety bezglutenowej po to by ułatwić funkcjonowanie dziecku.

W przypadku braku badań standardy diety bezglutenowej nie są zachowywane i do organizmu dziecka dostaje się gluten powodując dalszy rozwój choroby.

Przykłady:

- osoba która przed chwilą dotykała żywności glutenowej podaje żywność dziecku na diecie bezglutenowej

- rodzice zabierają dziecko do restauracji, gdzie proszą o podanie jedzenia bezglutenowego (jeśli w restauracji jest kuchnia gdzie się używa glutenu – jedzenie nigdy nie spełnia norm diety w celiakii

- w przedszkolu dziecko je ze swoich pojemników jedzenie przyniesione z domu, ale pomagają przedszkolanki przy jedzeniu, przedszkolanki pomagają również dzieciom spożywającym gluten przenosząc go na naczynia i żywność dziecka na diecie

- dziecko zjada czasami coś od innego dziecka

- opiekunowie/rodzice/dziadkowie nie rozumiejąc konieczności stosowania diety bezglutenowej nie znając jej zasad – zezwalają na odstępstwa od diety

Takich rzeczy nie zrobi żaden rodzic mający świadomość, że dziecko choruje na celiakię. Właśnie dlatego należy wykonać badania.

OSOBA ZE STWIERDZONĄ CELIAKIĄ MUSI BYĆ NA DIECIE PRZEZ CAŁE SWOJE ŻYCIE.

Celiakia (inaczej choroba trzewna)  a alergia na gluten i nieceliakana nietolerancja glutenu to 3 różne jednostki chorobowe. Rozpoznanie stawia się na podstawie objawów i wyników badań – zawsze! Nie wystarczą same objawy.

W przypadku alergii czy nieceliakalnej nietolerancji glutenu dieta nie musi być stosowana przez całe życie jak w przypadku celiakii.

Badania w kierunku celiakii.

Najważniejsze, że badań serologicznych nie można wykonać po przejściu na dietę bezglutenową. Już 2 tygodnie na diecie z ograniczeniem/wyłączeniem glutenu mogą spowodować, że wyniki przeciwciał będą fałszywie ujemne. Potem aby uzyskać wiarygodny wynik trzeba wrócić do podawania glutenu na co najmniej 17 tygodni, a czasami nawet na 6 miesięcy. Dlatego właśnie należy zrobić je zawsze przed przystąpieniem do diety bezglutenowej.

Badania serologiczne z krwi. 

Zwykle oznacza się stężenie dwóch z trzech dostępnych przeciwciał:

• przeciwko endomysium mięśni gładkich (EmA)
• przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG)
• przeciwko deamidowanej gliadynie (potocznie: „nowej gliadynie” DGP lub GAF)

Wyniki inajnowszych badań wykazują szczególnie wysoką wartość diagnostyczną dwóch ostatnich przeciwciał. * ^{http://www.celiakia.pl/diagnoza/}

Testy genetyczne.

W badaniach wykazano, że za rozwój choroby najbardziej odpowiadają  allele II klasy układu HLA kodujące antygeny HLA-DQ2 lub HLA-DQ8. Obecność tych antygenów  stwierdza się u 96% osób chorujących na celiakię. Antygeny te są odpowiedzialne za wywołanie  nadmiernej odpowiedzi immunologicznej na gliadynę. Efektem tego jest stan zapalny i uszkodzenie śluzówki jelita. Haplotyp DQ2 występuje u 90% chorych, jest on bardzo silnie związany z chorobą trzewną (celiakią).  Haplotyp DQ8 występuje u 6% pacjentów.

Obecność  wymienionych genów nie oznacza jeszcze, że osoba choruje na celiakię. Nie wszystkie osoby posiadające te geny chorują na celiakię, konieczna jest dalsza diagnostyka przeciwciał (j.w.) i często biopsja jelita, możliwe tylko na diecie z glutenem. Badania genetyczne można wykonać w dowolnym momencie, nawet jeśli dziecko jest na diecie bezglutenowej.

Brak obecności tych genów nie wyklucza możliwości istnienia alergii na gluten lub nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten, gdzie również dieta bezglutenowa jest najważniejsza w postępowaniu, jednak nie musi być prowadzona przez całe życie.

Badanie nietolerancji pokarmowych IgG (ImuPRO, FoodPrint, FoodTest, Food Detective) są niewystarczającym źródłem informacji nt. dolegliwości pacjenta i nawet po ich wykonaniu bez wykonania badań w kierunku celiakii – NIE NALEŻY WPROWADZAĆ U DZIECKA DIETY BEZGLUTENOWEJ. Badania te nie wykluczają możliwości istnienia choroby trzewnej - celiakii.

Co się stanie gdy wprowadzimy dietę bez odpowiednich badań?

- Już po 2 tygodniach nie uzyskamy wiarygodnych wyników badań serologicznych w kierunku celiakii.

- Nawet jeśli rodzice wykluczą gluten z domu i będą restrykcyjnie przestrzegali diety, to już np. dziadkowie lub znajomi mogą nie widzieć takiej potrzeby i „podkarmiać” dziecko. Stwarzamy zagrożenie, że choroba podstępnie będzie się toczyła pogarszając stan zdrowia dziecka.

- Aby wykonać badania należy zacząć podawać gluten, najlepiej pod opieką gastroenterologa dziecięcego, który będzie potrafił odpowiednio pokierować postępowaniem i badaniami.

- Lekarz czy dietetyk będzie miał ogromne kłopoty jak pomóc rodzinie i dziecku.  Nie zależnie od tego czy po wprowadzeniu diety objawy ustąpią a stan dziecka się poprawi, czy też nadal objawy będą się utrzymywały – specjalista nakaże wprowadzenie glutenu, by wykonać badania w obawie, że standardy diety nie są wystarczająco zachowane, a choroba postępuje. Bardzo szkoda, aby dziecko, które faktycznie cierpi z powodu glutenu musiało w tym momencie przyjmować gluten znowu przez kilkanaście tygodni. Zapobiec temu można tylko wykonując badania przed przystąpieniem do diety.

Obserwuję, że wśród dzieci z zaburzeniami rozwoju rodzice dzieci z problemami związanymi z przewodem pokarmowym częściej wprowadzają dietę bezglutenową, niż rodzice dzieci bez objawów. Znakomita większość rodziców wprowadza dietę bez wykonania badań lub tylko po wykonianiu badania w kierunku nietolerancji pokarmowych (IgG), czasami w kierunku alergii (IgE).  To zwiększa prawdopodobieństwo występowania celiakii w tej grupie. Nikt nie zmierzył tego prawdopodobieństwa jeszcze, ale oczywistym się wydaję, że celiakia występuje u dzieci z objawami ze strony przewodu pokarmowego częściej niż wśród dzieci bez objawów. Śmiem twierdzić, że krzywda wśród dzieci u których wprowadzono dietę „na ślepo” dzieje się częściej niż 1 na 100 przypadków. 

Tak czy inaczej, wprowadzając dietę bezglutenową bez wykonania badań – rodzice narażają dziecko a to właśnie dziecko ponosi  poważne konsekwencje zdrowotne.

Przed przystąpieniem do diety porozmawiaj z pediatrą, powiedz o swoich zamiarach, powinien pokierować Cię z dzieckiem do gastrologa dziecięcego.

Jeśli tak się nie stanie, to wiedz, że badania serologiczne z krwi i badania genetyczne można również wykonać prywatnie.

NIGDY NIE WPROWADZAJ DIETY BEZ WYKONANIA BADAŃ.

Wiem, że często informacja lub pomoc jaką rodzice otrzymują od specjalistów jest niewystarczająca, artykuł ten jednak piszę nie po to by szukać usprawiedliwienia dla kogokolwiek, a po to by zwiększyć świadomość i pokazać, że zawsze jest możliwość postąpienia właściwie.

Nawet jeśli zdarzyło się, że wprowadziliście dietę bezglutenową „na ślepo” porozmawiajcie z lekarzem gastrologiem dziecięcym i ustalcie dalsze postępowanie. Testy genetyczne można wykonać w każdym momencie, a w szczególności gdy ich wyniki wskazują na możliwość istnienia celiakii konieczna jest dalsza diagnostyka.

- specjalista ds. żywienia dzieci, edukator żywieniowy - Aneta Wasilewska